A LENDA DA PENA LOPESA LEGEND OF THE WOLF’S CRAG

ADDECET: Sendo obxectivo estratéxico do Goberno galego a promoción das relacións cos países de lingua portuguesa, este historiador e arqueólogo do Concello de Narón, se suma ao Goberno  e o Parlamento galego que aprobou, por unanimidade, o 11 de marzo de 2014,  a Lei Valentín Paz-Andrade para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía  O historiador e arqueólogo da Câmara municipal de Narón, sendo objectivo estratégico do Governo galego a promoção das relações com os países de língua portuguesa, se suma ao Governo e o Parlamento galego que aprovou, por unanimidade, o 11 de Março de 2014, a  Lei Valentín Paz-Andrade para o aproveitamento da lingua portuguesa e vínculos coa lusofonía  

Preservada polo tempo, a natureza absolutamente virxe aínda, en feliz conjunción coa etno-arqueología, deu moito a esta costa de O Val, feita para colmar todas as aspiracións, convertendo en colosal e magnífico este pequeno tramo costeiro de Narón que mira ao Atlántico, ideal para percorrer en barco, en kayak, para pasear, para ver as aves, para practicar a caza, a pesca ou o mergullo.

Preservada pelo tempo, a natureza absolutamente virxe ainda, em feliz conjunção com a etno-arqueología, deu muito a esta costa de O Val, criada para colmar todas as aspirações, convertendo em colosal e magnífico o pequeno treito costeiro de Narón que mira ao Atlântico, ideal para percorrer em barco, em kayak, para pasear, para ver as aves, para praticar a caça, a pesca ou o submarinismo.

The existence of natural landscapes still completely pristine today, and the fortuitous combination of these with an ethno-archaeological history preserved over time, give the coast of O Val its breathtaking qualities, and make a small stretch of cosastline colosal in terms of its magnificent attractions. It is an ideal destination for touring by boat, by kayak, or on foot, as well as for hunting, fishing, and scuba diving.

Algúns, os que chaman erosión ao noso escultor, sosteñen que se deben ao azar as espectaculares cores que visten rochas de singulares formas que cobran vida e cárganse de lendas grazas a imaginación.

Alguns, os que chamam erosião ao nosso escultor, sustêm que se devem ao azar as espectaculares cores que vestem rochas de singulares formas que cobram vida e carregam-se de lendas graças a imaginação.

Some, who consider erosion to be nature’s sculptor, believe the spectacular colours shown by the uniquely formed rock formations are a product of chance, which come to life and have inspired the imagination to create legendary tales.

Costa Valexa

Sobre algún dos altos acantilados de Europa aínda virxes, vento e mar desencadeados na costa batida por olas xigantes do Atlántico brindan un grandioso espectáculo wagneriano. Ninguén ten que reservar entradas. Sobre algún dos altos acantilados de Europa aínda virxes, vento e mar desencadeados na costa batida por olas xigantes do Atlântico brindan un grandioso espectáculo wagneriano. Ninguén ten que reservar entradas. On some of Europe’s highest cliffs, still pristine, the winds and seas unleashed on the coast, which is battered by gigantic waves of the Atlantic, produce a spectacle of Wanerian proportions, but with no tikets required.

Fraxil e continamente exposta a costa dende Ferrol a Ortegal, logrou, pese aos erros de onte, conservar indemne boa parte da súa integridade litoral, marinas, dunas, lagos de auga doce, ríos, prados enseñoreados polo caravel mariño, orquídeas e flores salvaxes, enseadas e acantilados, como estes de O Val, Narón, nos que se refuxan colonias de paxaros mariños.

Illas e illotes inzados de lendas, sucédense e adoptan, segundo lugares, formas e cores diferentes, cada hora a costa cambia, flutúa con maxia propria.

Fraxil e continuamente exposta a costa desde Ferrol a Ortegal, alcançou, pese aos erros de ontem, conservar indemne boa parte da sua integridade litoral, marismas, dunas, lagos de água doce, rios, prados ensenhoreados pelo caravel marinho, orquídeas e flores selvagens, enseadas e alcantilados, como estes de O Val, Narón, nos que se refuxan colónias de páxaros marinhos.

Ilhas e ilhotes inçados de lendas, sucedem-se e adoptam, segundo lugares, formas e cores diferentes, a cada hora a costa muda, flutua com magia propria

Fragile and ever-exposed, the coast from Ferrol to Ortegal managed, owing to the chances of history, to preserve undamaged the major part of its littoral integrity, estuaries, dunes, inlets, freshwater lakes, green meadows lording over the sea carnations and wild flowers, coves and cliffs, such as those at O Val, Narón, where colonies of seabirds find refuge.

Islands and islets full of legends are inherited and adopted, according to various spaces, forms, and colors. Every hour the coast changes, shimmering wiht its own magic.

Apreciamos como lugares de relaxamento os esquecidos carreiros costeiros entre capeliñas de Santos e Barcos de Pedra, de berce precristián e celta: San Xiao do Trebo, Santo André  de Teixido, Santa Comba, San Cristovo.

Peregrinos, camiñantes ou sendeiristas emociónanse ante a inmensidade do Océano cando o Camiño, antes de bordear o Cabo Prior ata San Cristovo das Serpers e as súas Areas do Paraiso, salva os Montes da Lagoa e Vilarquinte (O Val, Terra de Trasancos) entre os mais altos cantís de Europa.

paisaje3

Apreciamos como lugares de relaxamento os esquecidos carreiros costeiros entre capelinhas de Santos e Barcos de Pedra, de berço precristiano e celta: São Xiao do Trebo, Santo André  de Teixido, Santa Comba, São Cristovo.

Peregrinos, caminhantes ou sendeiristas emocionam-se ante a imensidão do Oceano quando o Caminho, antes de bordear o Cabo Prior até São Cristovo das Serpers e as suas Areias do Paraiso, salva os Montes da Lagoa e  de Viarquinte [O Val, Terra de Trasancos] entre os mais altos cantís da Europa.

Cherished as places for relaxation are the forgotten coastal paths between the small chapes of Saints and Stone Boats, of  pre-Christian and Celtic origins: San Xiao do Trebo, Santo André de Teixido; Santa Comba, and San Cristovo.

Pilgrims and trail walkers find their emotions stirred before the inmensity of the ocean when the path greets the Montes da Lagoa and Vilarquinte [O Val, Terra de Trasancos], among the highest cliffs in Europe. 

Aquí descobrese a intimidade das pequenas calas arroladas no oco dos acantilados, as escondidas praias, Lopesa; Hortiña; Casal; Ponzos, de fina area añiñadas entre Cabos rochosos e as estratéxicas escarpas onde se pesca a excelente esquiva robaliza.

Aquí a marcha a pé ten un feudo de seu. Cada pedra do camiño ten un nome propio. garda unha história ou un segredo.

Aqui descobrese a intimidade das pequenas calas arroladas no oco dos alcantilados, as escondidas praias, Lopesa; Hortinha; Casal; Ponzos, de fina areia añiñadas entre Cabos rochosos e as estratégicas escarpas onde se pesca a excelente esquiva robaliza.

Aqui a marcha a pé tem um feudo de seu. Cada pedra do caminho tem um nome próprio. guarda uma história ou um segredo.

SANYO DIGITAL CAMERA

Tal vez foi Deus o artista que estendeu sobre as rochas, as lousas e os granitos a divina paleta de grises, de ocres, de verdes, de rosa alaranxado, desde os incribles granates e azuis, ao negro acibeche.

Hai quen sostén que Galiza foi impresa pola man dereita de Deus, ao descansar sobre ela tras crear o mundo, e que as rias son os seus dedos…

Quén senón encheria de inclibles historias cada recanto da nosa costa, cada praia, cada río, cada monte?

Sexa quem sexa o autor, o sendeiro é a estrada do artista e a súa obra revélase paseando, saborease tomando un baño. A entrada é gratuita. Que ninguén espere un caos nesta galería onde cada día nos cambian a instalación.

Punta Ferruxeda. Que agradable é bañarse logo de percorrer os acantilados en busca de secretas e exclusivas praias onde non fallan nunca as fontes de auga e as cascadas dos pequenos ríos. Que agradável é banharse depois de percorrer os alcantilados em busca de secretas e exclusivas praias onde não falham nunca as fontes de água e as cascadas dos pequenos rios.  Esta fervenza do Rio da Fonte dos Tres Alcaldes, onde a noite de San Xoan un gaiteiro toca unha gaita co punteiro e roncóns de ouro, é a crica que separa Narón de Ferrol. What pleasures await those swimmers who descent the cliffs in serach of the secret an exclusive beaches, where springs and waterfalls from the small rivers appear in abundance?

Tal vez foi Deus o artista que estendeu sobre as rochas, as lousas e os granitos a divina paleta de grises, de ocres, de verdes, de rosa alaranxado, desde os incríveis granates e azuis, ao preto acibeche.

Há quem sustém que Galiza foi impressa pela mão direita de Deus, ao descansar sobre ela trás criar o mundo, e que as rias são os seus dedos…

Quén senão encheria de incríveis histórias a cada recanto da nossa costa, a cada praia, a cada rio, a cada monte?

Seja quem seja o autor, o sendeiro é a estrada do artista e a sua obra revela-se paseando, saborease tomando um banho. A entrada é gratuita. Que ninguém espere um caos nesta galería onde a cada dia nos mudam a instalação.

Perhaps it was God the artis who laid out, over the rocks, the flagstone, and the granite, the divine palette of grays, of ochres, of greens, of pinks and oranges, from the incredible garnets and azures, to the jet black.

There are those who believe that Galicia is the impression of God’s right hand, left as he rested after creating the world, and that the wide river inlets, the “rías” are his fingers…

Who else could fill each niche of our coast, each beach, each river, each mountain, with such incredible stories? 

Sendeiro2

Pola costa de O Val, no Mar, entre algúns dos máis esgrevios acantilados de Europa, caminantes e peregrinos se achegan a un mirador único sobre o Océano e o Val de Trasancos: o Curro Neolítico do Monte de A Lagoa, construcción dos primeiros pastores da Europa Atlántica – o primeiro ‘causewayed enclosure’ ou henge atopado en España- e privilexiado observatorio ou penetran nos segredos dos costumes funerários dos constructores dos enigmáticos túmulos. Pela costa do Vale, no Mar, entre alguns dos mais esgrevios alcantilados da Europa, caminantes e peregrinos se achegam a um mirador único sobre o Oceano e o Vale de Trasancos: o Curro Neolítico do Monte da Lagoa, construcción dos primeiros pastores da Europa Atlántica – o primeiro ‘causewayed enclosure’ ou henge encontrado em Espanha- e privilegiado observatório ou penetram nos segredos dos costumes funerários dos constructores dos enigmáticos túmulos. On the coas of O Val, by the sea, among some of the highest and most rugged cliffs in Europe, hikers and pilgrims approach a unique lookout point over the ocean and the Trasancos Valley. Here is found the Neolithic Curro “causewayed enclosure-“of Monte de A Lagoa, built by the first herders of Atlantic Europe. The wiew is exceptional, and visitors can penetrate the mysteries of the funeral custom of the builders of the enigmatic tombs.

Whoever the creator may be, the trail is the highway of the artist and the work of art is revealed as one walks througth, and relished while having a swim. The price of admission is free. It’s an art gallery where each day the exhibition changes.

Lopesa01

No Mar, afondar nas milenarias raíces Europeas e Celtas do Área Cultural Atlántica, que conserva en Galiza como viviente fósil as pegadas do antiguísimo imaxinario, atopamos a chave que desvela os segredos dunha mitología viva: os omnipresentes Mouros, a Serpe con Ás e conchas da Praia da Lopesa, o Mouro gaiteiro da Fonte dos Tres Alcaldes, A Moura e os durmientes da Molexa, etc. No Mar, aprofundar nas milenárias raízes Européias e Celtas do Área Cultural Atlántica, que conserva na Galiza como viviente fóssil as pegadas do antiguísimo imaxinario, encontramos a chave que desvela os segredos de uma mitología viva: os omnipresentes Mouros, a serpe com asas e conchas da Praia da Lopesa, o Mouro gaiteiro da Fonte dois Três Alcaldes, A Moura e os durmientes da Molexa, etc. With The Sea, the roots of the European and celtic people of the Atlantic Culture Area are found, deepened trhough the millenia, where the secrets of antiguity’s imagination are kept. Here we find the key that unlocks the mysteries of mythological life: the omnipresent Mouros, found among the waves and seashells on the beach of the Lopesa, the Mouro bagpiper of the Tres Alcaldes spring, A Moura and the sleeping horsemen of the Molexa, etc.

O Val é a única parroquia de Narón que mira ao Atlántico. No punto máis septentrional da alta e illada costa, adiantada no mar, case formando unha illa, transversalmente fendida por unha galería producida pola erosión mariña, pola que circula o auga, érguese a Pena Lopesa, um esgrevio penedo, como un asparón batido polo mar.

Outra grande fendedura separou a Pena Lopesa dos Montes de Vilarquinte formando unha península ao derrubarse un cantil de inaccesibles paredes vertical e de corenta e dous metros de altura.

A Lopesa é una dos centos de castros atlánticos destruídos pola forza do mar nos fisterras europeos dos que os mariñeiros contan vellas historias a carón das lareiras nas longas noites de inverno.

Pena Lopesa

O Val é a única freguesia de Narón que mira ao Atlântico. No ponto mais septentrional da alta e isolada costa, adiantada no mar, case formando uma ilha, transversalmente fendida por uma galería produzida pela erosião marinha, pela que circula o água, érguese a Pena Lopesa, uma esgrevia pena, como um asparão  batido pelo mar.

Outra grande fendedura separou a Pena Lopesa dos Montes de Vilarquinte formando uma península ao derrubar-se um cantil de inaccesívels paredes ,vertical e de quarenta e dois metros de altura.

A Lopesa é um dos centos de castros atlànticos destruídos pela força do mar nos fisterras europeus dos que os marinheiros contam velhas histórias ao rente das lareiras nas longas noites de Inverno.

The Val is the only parish in Narón with a view of the Atlantic. And that’s a view! At the northernmost point of this high and isolated coast, the Pena Lopesa stands above the swirling waters, a rocky escarpment like spindle, battered by the waves.

Another great fissure separated the Pena Lopesa from the Vilarquinte hills, forming a peninsula through the collapse of a cliff with inaccessible vertical walls over 300 feet high.

A Lopesa is one of the hundreds of Atlantic Iron Age forts “castros” destroyed by the forces of the sea in the European headlands, of which the mariners tell traditional tales around Galician dining tables during the long winter nights.

eva-merlc3a1n-pena-lopesa-iib

Eva Merlán Bollaín. Contos e Lendas de Trasancos de tradición oral. Concello de Narón Ed. (2000)

Na pena Lopesa, no tempo dos Mouros, os fermosos, élficos e leucodermos, seres míticos galegos, un poderoso rei custodiaba un fabuloso tesouro. O rei saía a cazar aos montes de Vilarquinte estendendo unha ponte levadiza e virando as ferraduras do cabalo para enganar a os seus inimigos, uns reis nefandos que querían roubarlle o tesouro.

Un dia estes reis, reunindo un grande exército, acamparon no monte, fronte a Lopesa.

eva-merlc3a1n-pena-lopesa-i

Eva Merlán Bollaín. Contos e Lendas de Trasancos de tradición oral. Concello de Narón Ed. (2000)

Na pena Lopesa, no tempo dos Mouros, os formosos, élficos e leucodermos, seres míticos galegos, um poderoso rei custodiava um fabuloso tesouro. O rei saía a caçar  aos montes de Vilarquinte estendendo uma ponte levadiza e virando as ferraduras do cavalo para enganar a os seus inimigos, uns nefandos reis que queriam roubar-lhe o tesouro.

Um dia estes reis, reunindo um grande exército, acamparam no monte, fronte a Lopesa.

At the Pena Lopesa [pena is a Galician Celtic word penn meaning “head”, and “rock”, because rocks are like heads, rising on earth], in the times of those wonderful, light-skinned elfin beings from Galician mythology, the Mouros, a powerful king guarded a fabulous treasure. The king would go hunting in the woods of Vilarquinte, laying down a drawbridge an reversing his horse’s horseshoes to fool his enemies, nefarious kings who sought to rob him of his treasure.

One day those kings gathered a great army, camping out on the woods in front of Lopesa

Tras sete anos de asedio, e a piques de se render pola fame, o rei Mouro argallou de botar aos paxaros o derradeiro ferrado de trigo que tiña.

Trás sete anos de assédio, e preste a se render pela fome, o rei Mouro argallou de deitar aos passaros o derradeiro ferrado de trigo que tinha.

After seven years of siege, and on the verge of surrender because of hunger, the Mouro King cleverly threw his last bushel of wheat to the birds.

eva-merlc3a1n-pena-lopesa-iii

Entón os sitiadores, levantando o cerco se marcharon, pensando que o Mouro tiña comida a fartar para moitos anos.

Então os sitiadores, levantando o cerco se marcharam, pensando que o Mouro tinha comida a fartar para muitos anos.

Seeing this, the besiegers lifted their barricades and marched away, convinced that the [*O]Mouro had an abundance of food to last for years.

Pero a Lopesa ainda reserva outras lendas. A Pena Lopesa, “Lobo” dominante sobre os esgrevios cantís, comparte cunha pena idéntica: a chamada Wolf ’s Crag, “Pena Do Lobo” de Escocia, unha lenda similar e algo mais.

A Pena Lopesa toma o seu nome de Lopo [do lat. lupus, “lobo”] de Lago, membro dunha importante liñaxe do Val, sen dúbida descendente dos autóctonos Petriz da casa de Trava. O apelido Lago –pois claro está O Val non ten lagos de auga doce– signifíca mámoa, como a que está non lonxe da Lopesa sobre os montes de Vilarquinte. Chamados na documentación medieval lacos antiquos, ou lagos, “túmulos ou mamoas”, abundan na parroquia.

De Lopo de Lago proclaman descender Juan Fernández de Lago e os seus fillos, Pedro de Lago, escudeiro de Santa Maria a Maior do Val, señor de Belote e do Couto de Baltar, e o escudeiro Gonzalo de Lago, o “postromeyro” que herdaría estes títulos; outro irmán foi o señor de Vilacornelle, Lopo Alonso de Lago.

Mas a Lopesa ainda reserva outras lendas. A Pena Lopesa, “Do Lobo” , dominante sobre os esgrevios cantís, partilha com uma pena idêntica: a chamada Wolf ‘s Crag, “Pena Do Lobo” da Escócia, uma lenda similar e algo mais, o primeiro episodio de violencia de xénero documentado na Terra de Trasancos.

A Pena Lopesa toma seu nome de Lopo [do lat. lupus, “lobo”] de Lago, membro de uma importante linhagem de O Val, sem dúvida descendente dos autóctonos Petriz; Peres ou Pires da Casa de Trava. O apelido Lago [celta ant. com. loco; lat. lacus, “túmulo”, “tumba”, “fosa”], -pois claro está O Val não tem lagos de água doze-, signifíca “mámoa”, como a que está, não longe da Lopesa, sobre os montes de Vilarquinte. Abundan na freguesia estes túmulos ou mamoas, chamados na documentação medieval “lacos antiquos et mamolas”.

No segundo terzo do século XVI, no ‘Recuento de las Casas Antiguas del Reino de Galicia’ escribe Vasco Da Ponte [ou De Aponte]:

No segundo terço do século XVI, no ‘Recuento de las Casas Antiguas del Reino da Galiza’ escreve Basco Da Ponte [ou De Aponte]:

In the mid-16th century, Vasco de Aponte, in the Inventory of the old houses fo the kingdom of Galicia wrote:

lopesaone

Después […] se cuenta la de Lago por muy antigua. Dicen que salieron de Francia y por venir de alta sangre, que había hombres de Don; y créolo porque ay una fortaleza metida en la mar, solar antiguo desta casa, muy acerca de la terra, la cual se llama oi en día la Peña de Don Lope [A Pena Lopesa].

Later […] the house of Lago was very ancient. The say that they left France and that they came from a high bloodline, one of Gentlemen; and I believe this is true because there is a fortress that lies in the sea and an ancient foundation of this house, very close to the land, which is today called the Pena of Don Lope [A Pena Lopesa / Wof’s Crag]

Vasco Da Ponte falando de Gil Pérez de Lago, un persoeiro que situa a principios do século XIV refire outra lenda relacionada coa Pena Lopesa:

Vasco Da Ponte falando de Gil Pérez de Lago, um persoeiro que situa a princípios do século XIV refere outra lenda relacionada com a Pena Lopesa:

Vasco de Aponte refers to another legend related to the Pena Lopesa that speaks of Gil Pérez de Lago, a noble who lived at the begining of the 14th century:

“Esto sería na era de mill y tresçientos y quarenta o cincuenta anos” [á Era Hispánica hai que restarlle 38 anos para saca-la data actual, o ‘anno incarnatione domini”] – di-

[…] Y aquella Peña de don Lope que está metida en la mar es la fortaleza del solar de Lago. […] de manera que tiene fama, que en todo el obispado de Mondoñedo, de siete u ocho casas que son allá, era la más antigua según fama y más poderosa”.
Narón II (1992), 384, 385

“This would be in the year one thousand three-hundred and forty or fifty” [38 years must be subtracted from Hispanic-era dates to arrive at the modern date or anno incarnatione domini] -He says: “This Gil Pérez of Lago, at that time, and I don’t know why, killed his wife, and because of this he lost his lands and titles, and the house fell to ruin, and the family name was lost.

Non cabe dúbida de que existiu unha fortaleza nesa pena, sendo a pedra seguramente reutilizada e levada a outro lugar [seguramente a un depósito de pedras cercano, nos montes de Vilarquinte], pero se encontraron no lugar restos de tellas e cerámica vidrada medieval.

Sustén D’Aponte que nesta fortaleza Gil Pérez de Lago matou á sua mulher propiciando a ruína da casa a meados do século XIV:

lopesatwo

Gil Pérez de Lago disposto a matar a sua esposa por Carlos Alfonzo. in O Val, A Sua Historia.

“Este Gil Pérez de Lago en este tiempo, no se por qué caso, mató a su muger; por lo cual perdió sus tierras y señoríos, y de allí quedó la casa baxada; y perdió el apellido, aunque aún tienen las armas”. Narón II (1992), 370; 384, 385

Sendo os Lago “petristas” ou legalistas, partido representado na Terra de Trasancos polo exiliado alcalde de Ferrol Nuno Freire de Andrade, Mestre da Orde de Crhistus, o abaixamento do Lago, donos de extensas  propiedades en Lago, Lourido, Tires e Valdoviño, podería deberse, a súa oposición ao cabeza do partido “golpista” mal chamado “trastamarista”, Fernán perez de Andrade O Boo, irmán do anterior.

Con todo a atribuíble á Pena Lopesa [Pena de Lopo, “Lobo”] podería ser eco de una lenda celta de tipo “melusino”, fixada á liñaxe dos Lago, pois en Escocia Walter Scott recolleu, nun escenario en todo idéntico, exactamente a mesma lenda, con morte da prometida polos ciumes do nobre, e con a Casa abaixada.

Sendo os Lago “petristas” ou legalistas, partido representado na Terra de Trasancos pelo exilado alcalde do Concello de Ferrol, Nunho Freire de Andrade, Mestre da Ordem de Crhistus, o abaixamento dos Lago, donos de extensas propriedades em Lago, Lourido, Tires e Valdovinho, poderia dever-se, a sua oposição ao cabeça do partido “golpista” mal chamado “trastamarista”, Fernán perez de Andrade O Boo, irmão do mencionado Nunho.

Contudo a lenda atribuíble à Pena Lopesa [Pena de Lopo, “Lobo”] poderia ser eco de um relato celta de tipo “melusino”, fixada à linhagem dos Lago, pois na Escócia, Walter Scott recolheu, num promontório em todo idêntico, exactamente a mesma lenda, com morte da prometida pelos ciumes do nobre, e com a Casa abaixada.

Pena_lopesa2

The Lago were “petristas” or legalists, the political party represented by the major of Ferrol, Nuno Freire de Andrade, Master of the Order of Christ. The fall of the Lago family, owners of extensive property in Lago, Lourido, Tires, and Valdoviño, may have therefore been due to opposition to the head of the “trastamarista” party, Fernán Pérez de Andrade O Bóo,  brother of the mentioned Nuno. In the end, the legend regarding the Pena Lopesa [Pena de Lopo, “Lobo”] could actually be a Celtic “melusino -type” legend, since in Scotland, Walter Scott collected an nearly identical legend, including the death of a bride because of the noble’s jealousy and the fall of the House.

WOLF’S CRAG (SCOTLAND) AND PENA LOPESA (GALIZA). WE HAVE TWO ROCKS, WITH THE SAME NAME AND THE SAME FOLKLORE? WHAT A COINCIDENCE! 

Lopesa e Lothian

Lopesa e Lothian. “The imaginary castle of Wolf’s Crag has been identified by some lover of locality with that of Fast Castle. The Author is not competent to judge of the resemblance betwixt the real imaginary scenes, having never seen Fast Castle except from the sea. But fortalices of this description are found occupying, like ospreys’ nest, projecting rocks, or promontories, in many parts of the eastern coast of Scotland, and the position of Fast Castle seems certainly to resemble that of Wolf’s Crag as much as any other, while its vicinity to the mountain ridge of Lammermoor renders the assimilation a probable one”. Walter Scott Bride of Lammermoor. The Lammermuir Hills are a range of moors which divide East Lothian to the north from Berwickshire in the Scottish Borders to the south. The fictional castle “Wolf’s Crag” has been identified with Fast Castleon the Berwickshire coast. [Sir Walter] Scott stated that he was “not competent to judge of the resemblance… having never seen Fast Castle except from the sea.” He did approve of the comparison, writing that the situation of Fast Castle “seems certainly to resemble that of Wolf’s Crag as much as any other”>> Wikipedia, sub vocabulo The Bride of Lammermoor published in 1819.

“Saberás que o vrao pasado, mentras facía apontamentos na costa de Esat Lotien e en Berbwickhire, interesoume visitar as montaña de Lammermoor, porque me dixeron que había en aquela rexión algunhas antigas ruinas. As que mais me sorprenderon foron as ruinas dun antigo castelo, no cal existiu unha vez ese cuarto isabelino coma ti o chamas. Pasei dous ou tres dias nunha granza próxima, cuxa vella dona coñecía moi ben a historia do castelo e os sucesos que tiveron lugar nel. Un destes era tan interesante que me sentía atraído igualmente a debuxar a paisaxe das vellas ruínas e a representar nunha novela, os singulares acontecementos ocorridos alí. Eis as miñas notas […]

escudowalter

Armas de Sir Walter Scott con a Muller Mariña , como os galegos Mariño e  os irlandeses Ellis

[…] xa había tempo que o ruxido do mar anunciaba aos viaxeiros o seu bater co cantíl, en cuxo cume, pendurara o seu niño, como o dunha mariña águia, o fundador da fortaleza […] [chamada] a Torre [do Lobo] solitaria e espida. Situada nunha rocha saínte sobre os mar do Norte. Por tres lados, as rochas eran inaccesibles. Polo cuarto, cara a terra, protexérase antigamente a entrada por medio dun foxo e dunha ponte levadiza.

Fast Castle. Berwikshire. Rev. John Thomson pinxit, John Horsburgh Sculptit. Wikimedia Commons. Gravado S. XIX.

Esta historia, que pola súa forza dramática deu orixe a dúas óperas, foi atribuida por Walter Scott, a unha familia nobiliaria escocesa.

armeria-dos-lago

‘AY UNA FORTALEZA METIDA EN LA MAR MUY ACERCA DE LA TERRA’

 “Después […] se quenta la de Lago por muy antigua. Diçen que salieron de Françia y por venir de alta sangre, que havía hombres de Don; y créolo porque ay una fortaleza metida en la mar, solar antiguo desta casa, muy acerca de la terra, la cual se llama oi en dia la peña de don Lope”. Narón II (1992),  384, 385

D’Aponte sustém que nesta fortaleza Gil Pérez de Lago “Esto sería na Era (psv. error por a. D.) de mil y tresçientos y quarenta o cinquenta años”, matou á mulher propiciando a ruína da casa a meados do século XIV

wolfs-crag

PENA LOPESA: “Este Gil Pérez de Lago en este tiempo, no se por qué caso, mató a su muger; por lo cual perdió sus tierras y señoríos, y de allí quedó la casa baxada; y perdió el apellido, aunque aún tienen las armas” Narón II (1992), 370; 384, 385 FAST CASTLE OR WOLF’S CRAG CASTLE:  ‘I resided for two or three days at a farmhouse in the neighborhood, where the aged goodwife was well acquainted with the history of the castle, and the events which had taken place in it. One of these was of a nature so interesting and singular, that my attention was divided between my wish to draw the old ruins in landscape, and to represent, in a history-piece, the singular events which have taken place in it. Here are my notes of the tale […] […] My friend, Mr. Sharpe, gives another edition of the tale. According to his information, it was the bridegroom who wounded the bride. The marriage, according to this account, had been against her mother’s inclination, who had given her consent in these ominous words: “Weel, you may marry him, but sair shall your repent it.”     Walter Scott

as duas rochas, Pena Lopesa e Wolf’s Crag, paralelas histórias, comum nome , comum -diríamos hoje- violência de gênero, comum destruição e decadência da Casa…a rocha escocesa inspirou uma grande novela de Sir Walter Scott e várias óperas, a rocha galega, inspirounos con Eva Merlán nos seus Contos e Lendas de Trasancos e con Carlos Alfonzo, na  nosa Historia de O Val, Narón.

“[…] my attention was divided between my wish to draw the old ruins in landscape, and to represent, in a history-piece, the singular events which have taken place in it [o marido matou a mulher propiciando a ruína da casa] . Here are my notes of the tale […] […] My friend, Mr. Sharpe, gives another edition of the tale. According to his information, it was the bridegroom who wounded the bride. The marriage, according to this account, had been against her mother’s inclination, who had given her consent in these ominous words: “Weel, you may marry him, but sair shall your repent it.”     Walter Scott

AS VECES A LENDA ESCONDE UNHA VERDADE/ AS VEZES A LENDA ESCONDE UMA VERDADE/SOMETIMES LEGEND HIDES A TRUTH

A absoluta concordancia topográfica e temática entre as dúas lendas, a novelada por Scott e aposta a unha familia nobiliaria escocesa, e a referida por Vasco de Aponte, aposta á sua vez, a unha coñecida familia galega, de O Val, os Lago, fainos pensar que poderia deberse a algo máis que a casualidade.
A absoluta concordancia topográfica e temática entre as duas lendas, a novelada por Scott e aposta a uma família nobiliaria escocesa, e a referida por Basco de Aponte, aposta à sua vez, a uma conhecida família galega, de O Val: os Lago, faz-nos pensar que poderia dever-se a algo mais que a casualidade.
This Story, that by its dramatic force was the inspiration for two operas, was attributed to Walter Scott, from a noble Scottish family, and recounted by Vasco de Aponte, who in turn was part of a noble and well-known Galician  family, the Lagos. We must wander wherther this could be something more than a coincidence.

ola de Lopesa

No alto da Lopesa, hoxe case unha illa exposta ao mar, atopamos moita cerámica procedente da briga ou castro da Idade do Ferro. Como fixemos cos restos do folclore, olas enteiras puderon ser reconstruidas dos esnaquizados fragmentos que sobrebiviron ao vento, a agua e a erosión mariña. Aparecenron tamén anacos e angas de ánforas viñarias romanas que nos falan de luxosas comidas e celebracións, orque os celtas que vivían nestes promontorios atlánticos bebían usualmente sidra, cerveza o viño brancos, inportando por mar, envasado nesas ánforas o viño tinto que viña do sur a grande prezo.

Tamén apareceron as fusaiolas das mulleres que pasaban o dia fiando, seguramente coa cabeza posta nos seus homes e fillos que andaban no mar. Cousas todas elas que nos lembran que para O Val, o Castro da Pena Lopesa é algo máis que outro castro derrubado polo mar [A. Pena]

anforalopesa

Con A. López e Ignacio García Novás, subimos ao alto da Pena Lopesa e constatamos como a erosión deixou a vista unha grande cantidade de anacos de olas de de vasillas celtogalaicas da Idade do Ferro, xunto a fragmentos de ferros [cravos], angas de ánforas romanas datables no primeiro terzo do século I, e varias fusaiolas que permiten dar como segura a presenza dun interesante asentamento, unha briga, “castro”, hoxe perdida polo derrube.

É oportuno suliñar como as mesmas formas cerámicas que aparecen na Pena Lopesa repítense no castro de Vilasuso, en Quintá e en xeral no resto dos castros de Trasancos; singularmente está moi estendido un tipo de labio cun particular reborde.

A recente [1990-1991] aparición  de anacos de cerámica similares que conservaban un verniz negro brillante permítenos asegurar que esta cerámica tiña un acabado moi coidado que non se pode apreciar sempre debido á perda do dito engobe ou verniz.

Esta obra atópase baixo unha licenza internacional Creative Commons BY-NC-ND 4.0. Calquera forma de reprodución, distribución, comunicación pública ou transformación desta obra non incluída na licenza Creative Commons BY-NC-ND 4.0 só pode ser realizada coa autorización expresa dos titulares, salvo excepción prevista pola lei. Pode acceder Vde. ao texto completo da licenza nesta ligazón: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.gl

About fidalgosdenaron

André Pena, funcionario de carreira historiador, arqueólogo e arquiveiro do Concello de Narón, é doutor en arqueoloxía e historia antiga e decano do Instituto Galego de Estudos Celtas IGEC. Especializado no estudo das Relixións da Antigüidade; da Relixión Celta e a súa influencia no presente Cristián; da Mitología comparada; das Institucións Celtas e Indoeuropeas; dos Santuarios Celtas; da Orixe pagana e o presente cristián do Camiño de Santiago e de San Andrés e da Historia Antiga, Medieval e Moderna de Galiza.
Esta entrada foi publicada en ETNOARQUEOLOXÍA. Ligazón permanente.

1 Responses to A LENDA DA PENA LOPESA LEGEND OF THE WOLF’S CRAG

  1. Maria Fernàndez Eiris di:

    Sumamente interesante!! Galicia tiene una costa maravillosa, plena de leyendas, pero no hay duda que Narón es privilegiada en todo !!!
    Felicitaciones por tantos estudios realizados para conocer su historia!

Deixar un comentario

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.